odemisin adı nereden geliyor

’ÖDEMİŞ ADI NERDEN GELİYOR?

Ödemiş’in adının Eudaimos(Mutluluk), Ezdomise(Burası yarı), Adamis(Ana
tanrıça) gibi Rumca kökenli sözcüklerin Türk ağzına uydurularak söylenmiş biçimi olduğuna ilişkin görüşler varsa da, bunların hiç biri doğru değildir.
Ödemiş’in adı konusunda Doç.Dr.Selami Gözenç ‘’Küçük Menderes’’ adlı
yapıtında, Refik Ahmet(Anadolu Türkmen Aşiretleri, 1930,S.206) ve Quinet (V.La Turquie d’Asie, cilt:3, Paris-1894,s.515)’den aktararak: ‘’Ödemiş’in önce iri bir köy durumuna gelmesi ve sonra hızla nüfusunun artması o sıralarda havzada özellikle doğu kesiminde Ötemiş(ya da Ödemiş) aşireti olarak bilinen ve göçebe yaşantıları ile tanınan Türkmenler’in 1684’den başlayarak bugünkü Ödemiş kasabasının olduğu yerde yerleşik duruma gelmeleri ile oluştuğu’’ bilgisini verir. Ödemiş oymağının varlığı Prof.Dr.Faruk Sümer’in ‘’Oğuzlar’’ adlı yapıtında belirtildiği gibi, ‘’Türkler’in ve Türkiye’nin Tarihi Ansiklopedisi’’nde de belirtilmiştir. Ödemiş oymağının öbür adları: Ötemiş, Ödemişlü, Koyuncu, Otamış ya da Odamışlu’dur. Ödemiş oymağı Teke Türkman Yörükanı Taifesindendir. Anlatılan tarihe göre: konar-göçer Ödemiş Türkmen
oymağının Sivas Sancağı(Yeni İl Kazası) yöresinde yaylak ve kışlaklardan yarar-
lanırken, Şam’dan gelen Yabaneri taifesinin bu yaylak ve kışlaklara el atması üzerine,yine Türkman Yörükanı Taifesinden Kabasakallu Cemaatı ile Sivas yöresindenkalkıp, şimdiki Türkmen Mahallesi’nin bulunduğu eski Birgi-Tire yolu üzerinde yerleştikleri: bu nedenle bu yerin adının yaklaşık üçyüz yılı geçkin ÖDEMİŞ olarak söylenmekte olduğu görülür. Cevdet Türkay ‘’Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar’’ adlı yapıtında Aydın Sancağı’nda Türkman Yörükanı Taifesinden‘’Ödemiş’’ oymağının yerleştiğini belirtmiştir. Bu durumda Ödemiş’in adı ‘’Ödemiş’’Türkmen oymağından gelmektedir diyebiliriz.

ÖDEMİŞ KENTİNİN TARİHİ


Ödemiş çok eskiden beri olan bir kentin Türkler tarafından alınıp, devam
ettirilmiş biçimi değildir. O’nun ilk çağa ilişkin durumu hakkında hiçbir şey bilmi-
yoruz. Ancak Ortaçağ’da çok küçük bir yerleşim birimi iken yy. Lar sonra bugünkü durumunu alan yeni bir kent olduğu tarihi bir gerçektir
XIV.yy.lın birinci çeyreğinde yöreye Aydınoğulları Beyliği egemenken, Ödemiş o sıralarda metruk ve bugün durak istasyonu çevresinde Süleyman köyüne(bugün bu köy yoktur) bağlı altı hisse araziden bir parçaydı. 8-10 evlik bir çiftlikti. Halkı Rum asıllı 25-30 kişiden oluşmaktaydı. Diğer beş hisse araziyle Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından bir komutanına timar oalrak verilmişti. Sonradan bu çiftlik Beyliğin II.hükümdarı Gazi Umur Bey’in sancaktarı İlyas Bey’e verildi. Köy zamanla Osmanlılar ile Aydınoğulları arasında el değiştirdi. En son Aydın Beyi Cüneyd’inken, 1426’da kesilen kafası Ödemiş’in bugün modern kabristanın bulunduğu Sungurlu yöresindeki kümbetine gömüldü. Halk buraya ‘’Çobanbaba’’ der.
Önce Sofi Saruca’ya, 1390’da ‘’Kariye-i Otamış Timar-ı Kadı Asker’’ adı ile Aziz Bey’e, daha sonra da Şarapdar İskender Bey’in oğulları Yunus ve Yusuf Çelebilere birlikte verildi. Yılda birisi eşküne giderdi. O zamanlar bu köy 27 evden oluşmaktaydı. Kısa bir süre sonra köy büyümeye başladı. Köyün Birgi’ye bağlı serbest timar olduğunu ve köyde vergi mükellefi 36 ev bulunduğunu saptıyoruz.
İçine Ödemiş’i de alan Süleyman köyü Osmanlı Sultanı II.Murat zamanında son Aydın Bey’i Cüneyd’in ailesinebırakılmıştır. 1475’te Cüneyd’in torunu Ömer Bey(bu adın Umur olması bir olasılıktır) tarafından Fatih Sultan Mehmet’in Veziri Gedik Ahmet Paşa’ya satılmıştır. XVI.yy. Birinci yarısında Mekke Şerifi’nin Osmanlı Sultanına bağlılığını sunmasından sonra Birgi kazasındaki bazı köyler gibi Ödemiş’in de Mekke hassı arasına alınıp, gelirinin vakfa verildiği anlaşılmaktadır. Bu durum Cumhuriyet yönetiminde aşar vergisinin kaldırılmasına kadar sürmüştür.
XVII.yy. Başlarında Ödemiş’’Boyalık Timarı’’ adı ile kayda geçmiştir. O tarihlerde bu yörede bitkilerden doğal boya elde edilir ve dış pazara satılırdı. Bu ürünün getirdiği gelir üzerine çevreden bir çok kişi buraya toplanınca köy büyümeye başlamıştır. XVII.yy.da yöremize gelen Evliya Çelebi, Ödemiş ya da Otamış’dan söz etmez. Sanıyoruz ki Ödemiş göze batmayan bir köydü. Ödemiş’in önce büyük bir köy durumuna gelmesi ve sonra hızla nüfusunun artması o sıralarda Küçükmenderes havzasında özellikle doğu kesiminde Ötemiş ya da Ödemiş oymağı olarak bilinen ve göçebe yaşantıları ile tanınan Türkmenlerin 1684’den başlayarak bu günkü Ödemiş kasabasının olduğu yerde yerleşik duruma gelmeleri ile oluştu. 1699’da Emmioğlu Hacı Hüseyin Ödemiş’e içme suyu getirmiş ve bir lonca yaptırmıştır. 1700’de ilk medreseyi Helvacı Ömer Ağa yaptırdı. 1702’de Yeniköylü Bıçakzade Hacı Mustafa Ağa tarafından Büyük Cami yaptırıldı(bu cami 1854’te bugünkü durumunda yeniden yapılmıştır.).
1705’te Birgi’ye bağlı bir köy olan Ödemiş’in nüfusu 1800 yıllarından başlayarak hızla arttı ve kent kuzeybatıdaki antik Hypaipa’nın mermerlerinden yararlanılarak olnarıldı. 1811’de Kılcızade Seyyid Muhammed Ağa Ödemiş vıvyodalığı yaparken Gürcüzade Camii’nin (Küçükcami) minaresini yaptırdı.

devamını isteyin

önemli bilgiler bunlar teşekkürler paylaşım için